Wat zijn spataderen?
Spataders zijn uitgezette, onder de huid gelegen kronkelende aders waarin bloed achterblijft.
Symptomen van spataders
Spataders zijn gemakkelijk te zien en te voelen. In tegenstelling tot de bezemrijsvarices, die doorgaans onschadelijk zijn, kunnen spataders ernstige symptomen veroorzaken. Ze zijn bovendien vaak een teken van een dieperliggende veneuze aandoening.
- Vermoeide benen
- Zware benen
- Gezwollen benen
- Nachtelijke krampen in de kuiten
Mensen met spataders hebben vermoeide en zware benen, meestal 's nachts, nadat ze de hele dag gestaan of gezeten hebben, maar ook bij warm weer. 's Avonds kunnen de enkels ook gezwollen zijn, omdat er zich vocht verzameld heeft in de weefsels. U kunt deze symptomen verlichten door te bewegen of te gaan liggen. Veel mensen met spataders hebben 's nachts ook kramp in hun kuiten.
Hoe ontstaan spataders?
Spataders ontstaan als de aders wijder worden en de aderkleppen zich daardoor niet langer goed kunnen sluiten en gaan lekken. Artsen noemen dit klepregurgitatie of klepincompetentie. Het bloed stroomt te langzaam terug naar het hart, hoopt zich op in de aders en zet ze geleidelijk uit. Spataders zijn niet enkel een teken van veroudering, omdat ze ook kunnen voorkomen bij jongeren en mensen met een genetische aanleg. Daarnaast zijn er risicofactoren, zoals staand werk, overgewicht (obesitas) en hartziekten. Spataders kunnen ook ontstaan tijdens de zwangerschap.
Spataders diagnosticeren
Voor een exacte diagnose onderzoekt de arts de mate van de veneuze insufficiëntie en controleert of dieper liggende aders ook verantwoordelijk zijn voor de spataders. De volgende medische procedures worden gebruikt bij het diagnostisch onderzoek van spataders:
- Duplex-onderzoek
- Echografie
- Doppler-onderzoek
Wat gebeurt er als spataders niet behandeld worden?
Als ernstige spataders (varicositas) niet behandeld worden, kan dat leiden tot ernstige risico's voor de gezondheid. Chronische veneuze insufficiëntie leidt tot toenemende aandoeningen van de bloedsomloop met deze gevolgen:
- veranderingen van de huid
- eczeem
- pijnlijke veneuze zweren
- open veneuze beenzweren (ulcus cruris)
Naarmate de ziekte vordert, kunnen de spataders ontstoken raken en kunnen er bloedstolsels ontstaan (trombi) die uiteindelijk kunnen leiden tot een longembolie.
Hoe worden spataders behandeld?
Medische compressiekousen vormen de basis voor de behandeling van spataders. Deze kousen oefenen mechanische druk uit op de vaten, waardoor de diameter van de vaten kleiner wordt en het bloed sneller kan stromen. Dankzij de drukgradiënt die afneemt van de enkel naar boven, hoopt het bloed zich niet langer op in de benen.
Preventieve maatregelen
U kunt spataders en andere veneuze aandoeningen het beste voorkomen door consequent medische compressiekousen met een lichte compressie (bijv. compressieklasse 1) te dragen.
Als u nog geen veneuze aandoening heeft (medische indicatie), moet u de compressiekousen zelf betalen. Deze investering in uw gezondheid is echter elke euro waard, vooral omdat compressiekousen ten minste zes maanden meegaan als u er goed mee omgaat. Uw arts kan u tweemaal per jaar medische compressiekousen voorschrijven als ze medisch noodzakelijk zijn.
Preventief compressiekousen dragen wordt aanbevolen in de volgende gevallen:
- U heeft erfelijk slap bindweefsel. Dit is vaak het geval als er bij uw naaste familieleden spataders en andere veneuze aandoeningen voorkomen.
- U heeft een baan waarbij u regelmatig lang moet zitten, staan of hurken. De gewrichts- en spierpompen kunnen alleen optimaal werken tijdens beweging, waarbij de vaten leeggepompt worden door de activiteit van de spieren.
- U lijdt aan chronische constipatie. De druk op de buikholte is dan groter en dat vormt een extra belasting voor de aders.
- U drinkt regelmatig (veel) alcohol. Alcohol verwijdt de bloedvaten.
- U bent zwanger of bent net bevallen, of u neemt de pil of een hormoonpreparaat voor de menopauze. Hormonale veranderingen bevorderen spataders.
- U moet lang zitten of staan in speciale situaties – bijvoorbeeld tijdens lange reizen (vooral vliegreizen) of als u op beurzen werkt. In deze omstandigheden is het zelfs voor mensen met gezonde aders verstandig om speciale compressiekousen te dragen.
Tips voor het dagelijks leven
- Doe zo veel mogelijk aan lichaamsbeweging. Verander vaker van positie – leg uw benen af en toe omhoog.
- Eet gezond en evenwichtig.
- Val af als u overgewicht heeft.
- Draag loszittende, comfortabele kleren.
- Kies comfortabele schoenen met lage hakken.
- Spoel uw voeten regelmatig af met koud water. Wisseldouches versterken het bindweefsel.
- Plan in uw dagelijkse routine regelmatig 10 minuten oefeningen voor de aders in.
- Draag steunzolen als u platvoeten of spreidvoeten hebt.
- Draag medische compressiekousen.