Lipoedeem – een erfelijke aandoening van de verdeling van het vetweefsel
Lipoedeem is geen "reservevet" ten gevolge van overgewicht, het gaat hier om ziekelijk veranderde vetcellen. Bijna uitsluitend vrouwen hebben last van lipoedeem. Daarom gaan experts ervan uit dat hormonale oorzaken een rol spelen bij deze aandoening. Bij mannen die een lipoedeem hebben, is vaak de lever beschadigd.
Tekenen en symptomen
- Negatieve "Proef van Stemmer"
- Symmetrische zwellingen
- Pijn bij druk en aanrakingen, scheurende pijn
- Vaak "nesten" met gesprongen adertjes aan de zijkant van de bovenbenen
- Aanleg voor blauwe plekken
- Familiaire predispositie
- Zachte huid, knobbeltjes, typische putjes
- In bepaalde gevallen is de aandoening ook zichtbaar aan de armen
In tegenstelling tot lymfoedeem treedt lipoedeem steeds symmetrisch op. Daarbij doen zich "zuilachtige" veranderingen en deformaties van de benen voor. Typisch zijn billen en heupen in de vorm van een "rijbroek". Als de aandoening zich verder naar beneden uitbreidt, lijkt dit op een "zouavenbroek", omdat de deformaties in het algemeen aan de enkel van de voet stoppen, maar het vet overlapt. Lipoedeem is pijnlijk bij druk en aanrakingen. In vergevorderde stadia kan strakker zittende kledingstukken pijn veroorzaken. In tegenstelling tot lymfoedeem is de "Proef van Stemmer" bij lipoedeem steeds negatief.
Rijbroek
Bij een zogenaamde rijbroek zijn er ophopingen van vet op het zitvlak, de heupen en de binnenkant van de knieën. Dit beeld komt vrijwel uitsluitend bij vrouwen voor.
Voedingsresistente ophopingen van vet
Vooral vrouwen met een slank bovenlichaam worden getroffen door lipoedeem. Als de vetophopingen niet verdwijnen door een diëet of lichaamsbeweging, kunnen ze een teken zijn van lipoedeem, een aangeboren aandoening waarbij de verdeling van vetweefsel verstoord is.
Een ander teken van lipoedeem is de gevoeligheid voor het ontstaan van verwijde vaatjes, bloeduitstortingen en pijn bij aanraking of druk. Anders dan bij lymfoedeem, worden beide benen, en soms ook de armen getroffen.
Risicofactoren en oorzaken
Lipoedeem komt vrijwel alleen voor bij vrouwen. Daarom gaan experts ervan uit dat hormonale oorzaken een rol spelen bij deze aandoening. De ziekte treedt in het algemeen op tegen het einde van de puberteit, tijdens de zwangerschap of menopauze. De gevoeligheid voor lipoedeem lijkt bovendien genetisch bepaald te zijn.
Preventie
Sportactiviteiten en een evenwichtig voedingspatroon helpen tijdens de vroegtijdige fases van lipoedeem. Patiënten moeten ongeveer 3 maal per week aan sport doen, en dit minstens gedurende 45 minuten per sessie. Het is van essentieel belang compressiekousen te dragen tijdens de sportactiviteiten om zwelling te voorkomen.
Tips voor het dagelijks leven
Lipoedeem is een chronische aandoening. Naast de medische behandeling zal wat u zelf doet, bepalen hoe goed u kunt leven met oedeem.
- Huidverzorging
Hygiëne is uitermate belangrijk voor patiënten met oedeem. Reinig en verzorg uw huid altijd met pH-neutrale verzorgingsproducten. Gebruik geen deodorant op de plekken met oedeem. - Comfortabele kleding
Draag altijd losse kleding en comfortabele schoenen met lage hakken. Draag geen strakke riemen of krappe bh's. - Evenwichtige voeding
De vetophopingen bij lipoedeem worden niet veroorzaakt door overgewicht. Daarom kunnen ze niet bestreden worden door een dieet te volgen. Het is echter wel nuttig om af te vallen en aan sport te doen (met compressiekousen). U moet hoe dan ook voorkomen dat u zwaarder wordt. Als u te zwaar bent, zou u zeker moeten proberen af te vallen tot u een body mass index (BMI) heeft tussen 19 en 25 en die te behouden. - Geneesmiddelen
Helaas kan lipoedeem niet bestreden worden met pillen of zalf. - Sport
Sporten is raadzaam, maar alleen als u uw medische compressiekousen of bandages draagt. Zonder compressie zou de omtrek van uw benen nog meer toenemen. Vooral de volgende sporten worden aanbevolen: wandelen (in een stevig tempo), nordic walking, aerobics. Andere goede sporten zijn aquagym en zwemmen. Hierbij hebt u geen compressiekleding nodig omdat de waterdruk hetzelfde effect heeft als compressie.
Hoe wordt lipoedeem behandeld?
Compressiekousen beperken lipoedeem of houden het ten minste stabiel. In stadium 1 kunnen vaak naadloze, rondgebreide compressiekousen in CCL 2 of 3 gebruikt worden. In de meeste gevallen raden deskundigen echter vlakgebreide compressiezorg aan. De kousen dienen bij voorkeur elke dag gedragen te worden, maar ten minste drie dagen per week en tijdens sportactiviteiten. De patiënt dient een Body Mass Index (BMI) van 19 - 25 te hebben en te behouden. Behandelingen in schoonheidssalons kunnen ook zinvol zijn, bijvoorbeeld met bodyformsystemen of door de zogeheten lipolyse waarbij vocht uit de vetdepots getrokken kan worden. Dit is echter alleen nuttig als er aansluitend compressiekousen gedragen worden.
In stadium 2 adviseren experts in het begin de apparatieve compressietherapie (een soort lymfedrainage in een speciaal apparaat) en vlakgebreide compressiekousen (met naad).
In stadium 3 wordt er een complexe therapie voor complexe fysieke ontstuwing toegepast, net als bij lymfoedeem. Dit begint in fase 1 met manuele lymfedrainage, gevolgd door het aanbrengen van een compressieverband. Hierna komt de onderhoudsfase, waarin compressiekousen gedragen worden. Ook hier worden vlakgebreide modellen gebruikt. Deze kousen bieden een zo stabiel mogelijke druk omdat het materiaal minder elastisch is.